Tesviye Betonu

Tesviye Betonu Dökmek

Tesviye Betonu Dökümü

Tanımı
Kalıba alınmış betonun üst yüzeylerine ya da saha betonlarının üzerine istenen terazide kaplama yapmanın temeli tesviye betonudur. Yüzeyi düzeltmek yeni bir işlem yapmanın ön işlemi tesviye betonudur.

Tesviye Betonun Amacı

• Yüzey düzgünlüğü elde etmek
• Yüzeye istenen eğimi vermek
• Yapılacak olan yüzey kaplamaları için istenen yüzeyi elde etmek (Kaba, ince, pürüzlü ve pürüzsüz)

Tesviye betonu dökme kuralları

• Beton dökülecek yüzeyde toz, yağ, kir olmamalıdır.
• İnşaat artığı harç vb. sonradan yüzeye yapışmış madde olmamalıdır.
• Tesviye edilecek yüzey dört kenar ve köşeden teraziye alınmalıdır.
• Terazinin elverdiği koşullarda dökülecek olan en az beton kalınlığı 2,5 cm’den aşağı olmamalıdır.
• Terazi mastarları yerleştirilir.
• Geniş sahalarda beton birer atlayarak dökülür.
• Uzun mastarlar yerleri sabit anolar üzerin de zig-zak yapılarak kaydırılır.
• Geniş sahalarda boş kalan yerler 1 ya da 2 gün sonra beton dökümü yapılır.
• Mastar yine aynı anolar üzerinden zigzak yapılarak kaydırılır.
• Beton tamamlandıktan 1 gün sonra yerdeki anolar sökülür. Yerleri beton ile doldurulur.

tesviye betonu dökme

Tesviye betonu dökme iş sırası aşağıdaki gibidir:

• Tesviye betonu dökülecek yüzeyin temizlenmesi
• Temizlenen yüzeyde yapışmış harç vb. malzemelerin kazınarak temizlenmesi
• Hortum terazi ile duvar kenarlarında ve köşelerde kotun işaretlenmesi
• Tam düz bir yüzey için kot işaretlerinin aşağıya taşınması
• Tesviye betonu dökülecek yüzeyin sulanması
• Kenarlara anoların yerleştirilmesi
• Anolarının üzerinin terazi ile kontrol edilmesi
• Dökülecek olan tesviye betonunun hazırlanması
• Tesviye betonunun dökülmesi ve mastar ile düzeltilmesi
• Anoların çıkarılması ve yerine beton dökülmesi

Tesviye Betonu Dökülmesi

Tesviye betonunun dökülmesi, tesviye betonu dökme iş sırasına göre yapılır. Tesviye betonu dökülürken betonun dozajı, dökülen yerin temizliği ve döküm esnasındaki ısı değerleri gibi kriterleri göz önünde bulundurmak gerekir. Yapacağımız döküm işlemi sırasında bunların hepsini işlem sırası geldiğinde inceleyeceğiz. Tesviye betonunun üzerine kaplama yapılacak bir yapı malzemesi olduğu unutulmamalıdır. Tesviye betonunun düzgünlüğü, kaplama malzemesinin de düzgün ve kullanışlı olmasını sağlar. Döküm kurallarına harfiyen uymak gerekir. 

Tesviye Betonu Dökülecek Yüzeyin Temizlenmesi

Tesviye betonu atılacak olan yüzeyin temiz ve inşaat artıklarından, tozdan ve benzeri malzemelerden arınmış olması gerekir. Dökülecek olan betonun içinde bulunan suyun zemin üzerindeki diğer maddeleri çimento ile kimyasal tepkimeye sokarak beton kalitesini düşürür. Zemin üzerinde bulunan tozun ve benzeri malzemelerin beton ile yüzey arasında bir katman oluşturup zemin ve tesviye betonunun birbirine yapışmasını önler. Bunlar, tesviye betonunun bozuk ve istenen kalitede olmamasına yol açar. Dökülen tesviye betonunun düzgün ve istenen özelliklerde olması için tesviye betonu dökülecek olan yüzeyin tamamının özenli bir şekilde temizlenmesi gerekir.

Temizlenen Yüzeyde Yapışmış Harç vb. Malzemelerin Kazınarak Temizlenmesi

Tesviye betonu atılacak olan yüzey temizlendikten sonra inşaatın yapım esnasında tesviye betonu atılacak olan yüzeye yapışmış olan ve süpürge gücüyle çıkmayan bazı yabancı maddeler olabilir. Bu maddeler süpürge gücüyle çıkmıyor ise daha kuvvetli bir malzeme ile kürek kazma çekiç veya keser gibi malzeme ile kazınarak tesviye betonunun dökümü esnasında oluşacak olan olumsuzluklar ortadan kaldırılmış olur. Bu malzemeler temizlenmez ise tesviye betonu en az 2.5 cm atıldığı için bu bölgelerde ya 2.5 cm den az beton dökülür veya yerdeki yabancı madde tesviye betonunun üzerinde kalarak istenmeyen yükseklikler meydana getirir. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için bu yabancı maddelerin zeminden mutlaka kazınması gerekir.

Hortum Terazi ile Duvar Kenarlarında ve Köşelerde Kotun İşaretlenmesi

Yüzey temizlenip yüzeye yapışmış malzemelerden arındırıldıktan sonra hortum terazi yardımı ile duvar kenarlarına ve köşelere kot işaretlenir. İşaretleme işlemi normal hortum terazi ile veya son zamanlarda teknolojinin gelişmesiyle kullanılmaya başlanan elektronik lazer ışınlı hortum terazi ile yapılır.
Normal hortum terazisi içine su doldurulmuş hortumun yerden yaklaşık 1m yüksekliğe herhangi bir noktadan kotun işaretlenmesi ve bu kotun bütün kenarlara ve köşelere bu kotun taşınması ile uygulanır. 

Elektronik hortum terazi ise tesviye betonu dökülecek alanın her noktası gören bir noktaya yerleştirilir. Ayaklarında bulunan vidalar yardımı ile elektronik hortum terazisi üzerinde su düzeneğine bakılarak teraziye alınır. Daha sonra çalıştırılıp elektronik hortum terazi tarafından çıkan lazer ışıklarının duvarda bıraktığı iz üzerinden duvar kenarlarında ve köşelerden renkli bir kalem yardımı ile işaretleme yapılır.

Tam Düz Bir Yüzey İçin Kot İşaretlerinin Aşağıya Taşınması

Duvar kenarlarında ve köşelerde kot işaretlemesi yapıldıktan sonra dökülecek olan tesviye betonun yüksekliği yaklaşık olarak 5 cm yüksekliğinde olması istenir. Tesviye betonu dökülecek olan yüzey üzerine bakılarak gözünüze çarpan en yüksek noktada bulunan kot işaretinden ilk aşağı taşınır ve düz bir çizgi ile işaretlenir.Altı ve yan yüzü bir tahta parçası alınarak, tahta parçası dik bir şekilde tutularak alt tarafı alt tarafta bulunan çizgiye sıfır hale getirilir. Daha sonra yukarıdaki kot kalem yardımı ile tahta parçasının üzerine taşınır. Üzeri işaretlenen tahta parçası bize diğer kot işaretlerinin aşağıya taşınmasında kılavuzluk yapacaktır. Her kot işaretinde metre ile ölçüm yapma ve yanlış ölçüm yapmamızı önleyecektir. Üzeri işaretli tahta parçası, duvar kenarlarında ve köşelerde bulunan kot işaretlerine dik bir şekilde tutularak ve tahta üzerindeki işaret ile kot çizgisi paralel bir şekilde yan yana getirilip tahta parçasının alt kısmında duvara işaret konur.Alt tarafı işaretleme işi bittikten sonra boyalı çırpı ipi yardımı alt taraftaki işaretler bütün duvar yüzeyine taşınır.

Tesviye Betonu Anoların Yerleştirilmesi

Kotun duvar kenarlarına ve köşelere işaretlenmesi, kotun aşağıya taşınması ve boyalı çırpı ile duvar üzerinde işaretleme yapıldıktan sonra kenarlara anoların yerleştirilmesi işlemine geçilir. Alt tarafta boyalı çırpı ipi ile bırakılan izler, anoların yerleştirilmesinde kılavuz olarak kullanılır. Anolar aşağıdaki kurallara göre yerleştirilir.

• Ano yapmak için seçilen tahtalar tesviye betonu yüksekliğinden yüksek olmamalıdır.
• Yerleştirilen anoların boyları çok uzun olamamalıdır. Sonradan yerlerine beton döküleceği unutulmamalıdır.
• Anoların araları kullanılacak olan mastar genişliğine göre ayarlanmalıdır. Mastar boyundan uzun olmamalıdır. Mastarın çapraz iki anoya yetişmesi gerekir.
• Kenar dışında orta kısımlara ano yerleştirmek gerekiyorsa duvarın alt kısmında boyalı çırpı ipi ile bırakılan iz üzerine çivi çakılara iki duvar arasına çırpı ipi çekilir ve mastar boyuna göre anolar yerleştirilir. 
• Anolar beton çivisi yardımı ile yere monte edilir.

Beton da Anoların Terazi ile Kontrol Edilmesi

Anolar yerleştirilip yerlerine sabitleme yapılırken su terazisi ile tek tek kontrol edilir. Anolar, sabitleme yapılırken terazisi kontrol edilmezse ise sonradan terazi alınması sırasında terazisi bozuk olanları tekrar sökmek ve tekrar sabitlenmek gerekir. Bu yüzden sabitleme yapılırken sabitlenirler. Anoların terazisinin düzgün olması, mastar yapma işi anolar üzerinden yapılacağından tesviye betonunun düzgün atılması için önemlidir.

Tesviye Betonu Dökülecek Olan Yüzeyin Sulanması

Tesviye betonu dökülecek yer temizlenip ve yapışmış malzemelerden arındırlıp, duvar kenarlarına ve köşelere kot işaretlenip, metre yardımı ile aşağıya taşındıktan ve anolar yerleştirildikten sonra, dökülecek olan tesviye betonun zeminle daha iyi birleşmesi için tesviye betonu dökülecek yüzey sulanır.

Yüzey hortumla veya hortum yoksa süzgeç ile sulanır. Sulama esnasında dikkat edilecek hususlar aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

• Sulama yapılan su temiz su olmalıdır. Kirli sular çimento ile tepkimeye girerek betondan istenen özelliklerin elde edilmesini engelleyebilir.
• Hava sıcaklığına dikkat edilmelidir. Hava sıcaklığı çok fazla ise su buharlaşacağı için tesviye betonun belirli bir kısmı döküldükten sonra kuruyan yerler yeniden sulanmalıdır.
• Yüzey çok fazla sulanmamalıdır. Tesviye betonun su oranını arttıracağı için dökülen betondan istenen özellikler elde edilmeyebilir. 
• Yüzey sulandıktan sonra 5-10 on dakika yüzeyin suyu emmesi beklenir. Yüzey suyu emmeden beton dökümü yapılırsa yüzeyde bulunan su betonun içine direk karışacağı için betonun içindeki su oranı artar ve betondan istenen özellik elde edilmeyebilir.

Dökülecek Olan Tesviye Betonun Hazırlanması

Tesviye betonu olarak dökülecek olan betondan istenen bazı özellikler vardır. Bu özellikler Bayındırlık Bakanlığı Genel Teknik Şartnamesinin demirsiz beton şartnamesine uymak zorundadır. Bu şartname TS 802’ye göre düzenlenmiştir. 

Tesviye betonundan istenen özellikler

Agrega: Genellikle agrega 70 mm'ye kadar: (70 dahil) irilikteki daneleri ihtiva edecek.
Dozaj: Yerine konmuş ve sıkıştırılmış bir metreküp betonda bulunan çimentonun kilogram cinsinden miktarıdır.

• Demirsiz betonlar genellikle, 150 - 200 - 250 dozajlı yapılırsa da, gerektiğinde 300 - 350 dozajlı da yapılabilir.
• Demirsiz çimentonun terkibine giren çimento, kum, çakıl yada kırma taş ve suyun kendi fenni şartlaşmalarında belirtilen niteliklerde olmaları gerekir.
• Çeşitli dozajlarda yapılan betonun, 28 günlük istenilen en düşük basınç kırılma dirençleri laboratuvar şartları aşağıda gösterildiği gibidir. Ancak 28 gün beklenmeyen ve 7 günlük tecrübe ile iktifa edilecek hallerde, 7 günlük direnç, 28 günlük direncin % 70'in altına düşmeyecektir.
• Dozaj : 150 200 250 300 350 (Kg/m³) Küp (20x20x20) tm³
• Direnç : - 50 80 120 160 (Kg/cm²) Silindir (D=15cm. H=30cm)
• Direnç : - 40 70 100 140 (Kg/cm²)
• 250 dozajlı betonda, agrega kendi bünyesinde uygun granülometri vermek şartıyla tuvenan'dan,
• 300 dozajlı, agrega iki karışımdan,
• 350 dozajlı betonda, agrega üç karışımdan olacaktır. 

Betonun Karıştırılması

• Karıştırma el ile yapılırsa; kum, çakıl ve çimento önce kuru olarak; beton, tahta ya da saç bir platform üzerinde iyice karıştırılır. Bu karıştırma en az üç defa bir yere aktarılmak suretiyle yapıldıktan sonra, gerektiği kadar su katılarak harç ile sarılmamış hiçbir çakıl ya da kırma taş görülmeyinceye kadar karıştırma ve harmanlama işine devam edilecektir.
• Karıştırma betonyer ile yapılırsa, betonyere konacak çimento, kum, çakıl ya da kırma taş ve su, hep birlikte konacak ve homojen bir şekilde karıştırılacaktır. Kırma işi genellikle en az bir dakika olmakla birlikte betonyerin kapasitesine de bağlıdır. Bu müddet 1.147 m³ olan betonyerler için en az 1,5 dakikadır.
• Kullanılacak betonyer, su ayar tertibatlı olacaktır. Betonyer ile karıştırmada, ikinci bir karışım konmadan önce betonyer tamamıyla boşaltılacak, iş bittiği ya da durdurulduğu zaman ise içi iyice temizlenecektir.

Betonun Taşınması

• Teknik şartlara uygun olarak hazırlanan beton derhal ve aralıksız olarak döküleceği yere taşınacaktır.
• Taşıma sırasında beton elemanlarının birbirinden ayrılmaması için taşıma işi sarsılma, çalkanma yapmayan araçlarla yapılacaktır. Bu yapılmazsa beton taşındıktan sonra ve dökülmeden önce özel bir döşeme üzerinde de bir kere daha karılacaktır.
• Betonun serbest olarak 1,5 m'den yüksekten dökülmesi kesinlikle yasaktır.Beton, oluk yardımı ile dökülecek ise ve eğim çok fazla ise, oluğun yer yer,paletlerle teçhiz edilmesi, kısa parçalarla imal edilip sık sık yön değiştirerek betonun hızının kırılması ya da beton döküldüğü yerde bir daha karıştırılması temin edilecektir. Boru kullanılırsa, borunun alt ucu, dökülmüş beton içinde bulundurulacak ve boru her zaman dolu olacaktır.
• Betonun, karıldığı, yada betonyerden çıktığı an ile yerine döküldüğü an arasında geçecek sürenin 20 dakikayı aşmamasına dikkat edilecektir. Daha uzun süreli taşımalar olursa, “Galeri Kanal, Tünel, gibi yerlerde” betonun döküleceği yerde özel bir döşeme yapılacak beton bunun üzerinde yeniden karılacaktır. Bu takdirde de taşıma süresi 30 dakikadan fazla olmamalıdır. 
• Havadan kablo ile veya pompaj suretiyle yapılacak taşımalarda, beton hazırlanması ve taşınmasına ait tesisat yapıldıktan sonra beton taşınacaktır.
• Özel karıştırma aletleriyle teçhiz edilmiş kamyon ile taşımalarda süre 45 dakikayı geçmemelidir.

Tesviye Betonunun Dökülmesi ve Mastar ile Düzeltilmesi 

  Tesviye betonu olarak dökülecek olan beton hazırlanıp yerine taşındıktan sonra yerine dökülmesi ve mastar ile düzeltilmesi işlemine geçilir.

Beton Dökülmesi ve Sıkıştırılması

• Beton aralıksız dökülecek vibratör ya da el ile sıkıştırılarak sıkılığı temin edilecektir. Vibratörle sıkıştırmada, betonun homojenliğinin bozulmamasına dikkat edilecek. 
• Beton kat kat dökülecek, vibre edilmiş katların kalınlığı titreşim aletinin iğne uzunluğunun yarısına eşit olacaktır. EI ile sıkıştırmada tabaka kalınlığı 15 cm’den fazla olmayacaktır. İki tabakanın dökümü arasındaki zaman 90 dakikayı geçmeyecektir. Vibre edilen ve prizi başlayan betonlar tekrar vibre edilmez. 
• Vibratör iğnesi en son dökülmüş beton içine yavaş yavaş ve beher metre kare yüzeye dört defa ve eşit aralıklarla batırılacaktır. Bu aralıklar vibratörün etki alanının çapından fazla olmayacaktır. Beton; dökümünden 7 gün süre ile her türlü titreşimden korunacaktır. Döşeme ve kaplamalarda satıh vibratörü kullanılacaktır. 

Betonun Mastar İle Düzeltilmesi

• Mastar öncelikli olarak birbirine düz olan anolar üzerinden yavaş bir şekilde sağa ve sola kaydırılarak kendinize doğru çekilmesi yoluyla yapılır.
• Daha sonra çapraz iki ano arasına mastar konulur ve mastar düzgün bir şekilde sağa sola kaydırılarak kendinize doğru çekilmesi yoluyla yapılır.
• Mastarın önüne yığılan fazla beton kürek yardımıyla boş yerlere taşınır.
• Mastar ile düzeltilen yüzey istenirse daha sonradan mala ile üzerinden düzeltilebilir.

Anoların Çıkarılması ve Yerine Beton Dökülmesi

Beton döküldükten en fazla 2 ya da 3 gün sonra anoların beton içinden sökülmesi ve yerine tesviye betonu dökülmesi gerekir. Eğer anolar bir günden fazla betondan sökülmez ve yerine tesviye betonu dökülmez ise 

• Anoların yerinden çıkarılması zorlaşacaktır.
• Betonda soğuk derz oluşacaktır.
• Beton dayanımları değişeceği için anoların bulunduğu yerler zayıf kalacaktır.

Yukarıdaki maddelerde göz önüne alınarak tesviye betonu döküldükten bir gün sonra anoların sökülüp yerine beton dökülmesi gerekir.